Filmy wojsko, film czarno-biały, wyzwolenie

Klasyka polskiej kinematografii. Serial Konrada Nałęckiego powstał na podstawie książki Janusza Przymanowskiego, który jest także współautorem scenariusza. Nakręcono trzy serie przygód załogi „Rudego” – łącznie 21 odcinków. PRL-owskie władze chętnie traktowały serial jako materiał propagandowy, prezentujący obowiązującą wówczas wersję historii z polsko-radzieckim sojuszem na pierwszym planie. Janek wstępuje w szeregi Wojska Polskiego do oddziału wojsk pancernych. Zostaje włączony do załogi czołgu o numerze 102. Wraz ze swoimi wiernymi towarzyszami broni Olgierdem, Gustlikiem, Grigorijem i psem Szarikiem rusza wyzwolić ojczyznę. Dla dzisiejszego widza „Czterej pancerni i pies” pozostają znakomitą produkcją wojenno-przygodową. Zrealizowane z rozmachem sceny batalistyczne, trzymająca w napięciu akcja, zabawne dialogi i przede wszystkim doskonałe postacie stworzone przez wybitnych aktorów – to nieprzemijające wartości serialu.

Wiosna 1945 roku. Oddziały I Armii Wojska Polskiego zbliżają się do Wału Pomorskiego. Brnąc przez błoto, zalane leśne trakty mozolnie zbliżają się do Kołobrzegu. Niemcy nie zamierzają poddać się bez walki i zacięcie bronią swych pozycji. Kompania dowodzona przez porucznika Kotarskiego, której radiowy kryptonim brzmi „Jarzębina”, bierze czynny udział w zmaganiach. Żołnierze są już zmęczeni walką. Chcą wracać do swoich najbliższych, marzą o spokojnym, cichym, własnym kawałku ziemi. Po wkroczeniu do Kołobrzegu walki toczą się o każdy dom, każdy pokój, każdy skrawek ziemi. Po ciężkim boju polscy żołnierze wypierają hitlerowców z miasta i dochodzą do Bałtyku. Niestety nie wszyscy. Nie ma wśród nich już porucznika Kotarskiego i wielu jego towarzyszy.

Warszawa, październik 1944 roku. Kapitulują ostatnie oddziały powstańcze. Gubernator Dystryktu Warszawskiego Ludwig Fischer otrzymuje rozkaz zrównania miasta z ziemią. Niemcy wysadzają w powietrze kolejne budynki, zamieniając Warszawę w gigantyczne rumowisko. Ludność cywila opuszcza masowo stolicę. Młody powstaniec ANDRZEJ (Igor Śmiałowski) dostaje rozkaz pozostania w mieście… Wkrótce odbiera pierwszy rozkaz. Ma ukryć radzieckiego skoczka spadochronowego radiotelegrafistę. Pod osłoną nocy – wraz z Jankiem i Julkiem – umieszcza Rosjanina w ruinach getta. Tymczasem na terenie getta ma swoją kryjówkę PIOTR RAFALSKI (Jan Kurnakowicz). Wraz z przygarniętym bezpańskim owczarkiem przemierza codziennie ulice w poszukiwaniu wody i pożywienia. Jest świadkiem egzekucji ukrywających się Żydów. Pewnego dnia Piotr przynosi do swej kryjówki ranną dziewczynę o imieniu Krystyna. Udaje mu się usunąć kulę z rany, co ratuje dziewczynie życie. Tymczasem radziecki spadochroniarz przesyła drogą radiową wiadomości o ruchach wojsk niemieckich. Otoczony przez Niemców skierowuje ogień radzieckiej artylerii na siebie i ginie. Pewnego dnia w kryjówce Piotra dochodzi do spotkania Andrzeja i Krystyny. Oboje przedostają się przez Wisłę na praską stronę. Piotr pozostaje w ruinach. Nadchodzi styczeń 1945 roku. Piotr dostrzega Andrzeja i Krystynę w kolumnie Wojska Polskiego wkraczającego do stolicy.

Trwa druga wojna światowa. Na Śląsku polscy górnicy i hutnicy walczą jak tylko potrafią z okupantem. W jednej ze śląskich hut dokonują sabotażu. Niweczą w ten sposób produkcję niemieckich płyt pancernych. Zbliża się front, Niemcy szykują się do wysadzenia kopalni i huty, ale polscy dywersanci zaciekle ich bronią, oczekując na zbliżającą się, wyzwoleńczą Armię Radziecką.

Skończyła się wojna, w Polsce na olbrzymią skalę trwa akcja przesiedleńcza. Rodziny z Kresów masowo napływają na Ziemie Odzyskane, również do małej wioski na Dolnym Śląsku, gdzie dzieje się akcja filmu. Pomiędzy mieszkającymi tutaj od lat Ślązakami a kresowiakami narastają coraz większe konflikty. Szczególnie ostry antagonizm występuję pomiędzy śląską rodziną Hajduków a napływowymi Witochami, którzy chcą zawłaszczyć gospodarstwo Ślązaków, gdyż uważają ich za Niemców...